Elke gynaecologische en verloskundige gewelddadigheid vermijden, door naar elke vrouw te luisteren en haar respecteren
Naar aanleiding van de Internationale Dag van de Rechten van de Vrouw (8 maart) positioneert het H.U.B (academisch ziekenhuis Brussel, koepel van Erasmeziekenhuis, Jules Bordet Instituut en Kinderziekenhuis) zich – als centrum voor uitmuntendheid in de zorg en als werkplek – rond het thema van gynaecologische en verloskundige gewelddadigheid tegenover vrouwen. Dit geweld is een realiteit. Het bestaat en het vindt plaats, al dan niet bedoeld. Wij moeten de kwaal kunnen benoemen en de geneeskunde blijven ontwikkelen aan de hand van ervaringen van patiënten.
Anne Delbaere, Clotilde Lamy, Isaline Gonze, Anne Holoye, Maxime Fastrez & Philippe Simon
De medicalisering van de bevalling, in combinatie met de vooruitgang in de medische zorg, betekende een reusachtige stap om zowel de moeder- en kindersterfte als de bevallingsgerelateerde complicaties aanzienlijk terug te dringen. Een en ander ging gepaard met nieuwe medische technieken, handelingen en benaderingen (episiotomie, keizersnede, …) die bij de patiënte erg gewelddadig kunnen overkomen en tot een negatieve perceptie van de bevalling kunnen leiden. Vaak worden deze ingrepen te snel uitgevoerd en zouden ze zelfs vermeden kunnen worden. De WGO waarschuwt voor een buitensporig gebruik van deze praktijken en pleit voor een maximaal “positieve bevallingservaring”. Het medische team, de structuur en de instelling maken integraal deel uit van deze ervaring.
De praktijken in de gynaecologie en de verloskunde evolueren door de tijd. Vanuit het standpunt van het medisch korps worden gangbare praktijken van enkele decennia geleden vandaag nauwelijks nog gebruikt. Met de evolutie van de wetenschappelijke kennis wordt de gynaecologische en verloskundige geneeskunde steeds nauwkeuriger en persoonlijker. Wat de patiëntes aangaat, is de mondigheid toegenomen: vrouwen durven steeds meer hun gewaarwordingen te uiten. Gezien de ervaring van zorgverleners én patiënten worden de handelingen van indertijd, zoals systematisch vaginaal toucher, vandaag niet meer toegepast. Niets is voor altijd: de geneeskunde zal zich blijven ontwikkelen. Er wordt steeds meer informatie uitgewisseld tussen vrouwen, of tussen vrouwen en zorgverleners, en dit zal leiden tot nog beter begrip van de uiteenlopende gevoelens van elke patiënte.
Dialoog, wederzijds respect en vertrouwen tussen de zorgverlener en de vrouw vormen de basis voor respectvolle verzorging volgens haar behoeften. In onze instellingen zijn patiënten actieve partners in hun eigen zorg, zowel wat het ouderschapsproject aangaat als wat betreft het geboorteplan of de keuze tussen meerdere therapeutische opties voor diverse gynaecologische pathologieën. Dankzij deze dialoog spelen onze patiëntes een steeds belangrijkere rol bij de keuze van de behandelingen die ze zullen ondergaan. De diverse klinieken en de functionele eenheid van de afdeling zijn verankerd in een aanpak van integratie van menselijke aspecten en respect voor patiënten. Overleg is essentieel. Dit vloeit voort uit de vaste wil van beide partijen om samen vooruitgang te boeken in deze levensprojecten.
Gezien de humanistische waarden van onze instellingen verbinden wij ons ertoe om de gynaecologen, verloskundigen, vroedvrouwen en verpleegkundigen van morgen op te leiden met oog voor deze bijzondere aandacht voor de relatie tussen zorgverleners en patiënten, voor communicatie, voor het concept ‘geïnformeerde toestemming’ en voor de bevordering van de menselijke benadering in de zorg. De opleiding van de zorgverleners overschrijdt de grenzen van het ziekenhuis. Daarom steunen wij ook de beroepsverenigingen die bijdragen tot de algemene evolutie van hun beroep door het delen van expertise. Wij moedigen de patiëntes aan om na te denken over hun geboorteplan. Wij bespreken alle cases dagelijks in team om de delicate situaties te analyseren, vooral wat betreft noodingrepen of moeilijke ervaringen tijdens consultaties of tijdens technische procedures. De instemming van de patiëntes is voor ons een concept van het hoogste belang. Wij vinden het belangrijk om met de patiënte haar ervaringen en gevoelens te bespreken, en samen zo goed mogelijk te anticiperen op situaties die zich kunnen voordoen (zelfs de meest ernstige), en hoe we in die gevallen zullen reageren. We voeren deze gesprekken welwillend en transparant. We moedigen elke arts en elke zorgverlener aan om hun tijd te nemen om naar elke patiënte te luisteren.
Vrouwenrechten, dat betekent ook het recht op een gynaecologische en verloskundige zorg waarbij met respect geluisterd wordt naar fysieke en psychologische behoeften. Voor vrouwen betekent het ook zo goed mogelijk voor zichzelf te zorgen, hun gynaecologische gezondheid op te volgen en keuzes te maken waar ze volledig achter staan, bijvoorbeeld inzake moederschap, weigering van moederschap, of anticonceptie. Dialoog is een proces in twee richtingen, de combinatie van de ervaringen van zorgverlener en patiënte, om tot een partnerschap te komen waaruit de best mogelijke zorg voortvloeit, met respect voor de autonomie van de patiënte in haar beslissingen.